Waar tot voor kort Correct zat wordt op de Bergweg een nieuw wooncomplex gebouwd. Daarvoor was hier de Victoria bioscoop gevestigd. Victoria was één van de negentien buurtbioscopen in Rotterdam die vóór en nog een tijd na de oorlog door velen met plezier werden bezocht. De theatervoorstelling Belle en de verloren Victoria bioscoop schetst de geschiedenis van deze buurtbioscopen, in het bijzonder die van de Vic, zoals de bioscoop in de volksmond werd genoemd. We spraken met actrice Judith van Gelder en regisseur Jolina Wessels.
De voorstelling gaat over Belle, een middelbare vrouw die terugblikt op vijftig jaar achter de kassa van een buurtbioscoop. Ze herinnert zich de oude Hollywoodfilms en de sterren die ze hierin heeft zien spelen. Maar ook de neergang van het gezellige filmtheater naar een schimmige pornobioscoop. De angst om haar ticketkantoor te verlaten, haar enige echte realiteit, wordt haar te machtig. Dan beginnen werkelijkheid en fantasie door elkaar te lopen.
Judith vertaalde Belle of the Bijou van Ludmilla Bollow (1929). “Het verhaal speelt zich oorspronkelijk in Amerika af. Maar het heeft zoveel raakvlakken met de Nederlandse situatie dat we het een op een hier kunnen brengen. Ik zoek naar verhalen over krachtige vrouwen. Vrouwen die hun dromen niet hebben kunnen waarmaken, maar hun geloof in de fantasie blijven behouden. Menselijke dramatiek!”
Jolina vertelt: “Ludmilla Bollow is wereldwijd bekend, maar niet in Nederland. Haar teksten hebben veel literaire lagen, maar lezen gemakkelijk. Het leven van Belle lijkt een klein verhaal, beperkt in plaats en tijd, maar Belle heeft alle films gezien en het leven in de bioscoop meegemaakt. In de beperking zit daardoor een fantastische verbeeldingskracht. ‘Is dit een leven waar je met plezier aan terugdenkt?’ vroegen we ons af. “Dat is voor ons de diepere laag in dit stuk.”
Judith: “Het is ook een tijdsbeeld. Belle is geboren rond 1920. Ze heeft als kleuter zitten kijken hoe haar moeder piano speelde bij de stomme film, het was vlak voor de beurskrach.” Jolina: “We bestuderen haar hele leven van kleuter tot bijna gepensioneerde. Zo komen we steeds dichter bij haar karakter. Natuurlijk bekijken we dan ook welke fysiek daarbij hoort en hoe ze praat.”
Judith: “De moeder van Belle was oorspronkelijk van goeden huize. Misschien raakte ze in verwachting en is ze verstoten door haar familie. Wij zien haar als iemand uit het Zuiden van Amerika, opgegroeid in een landhuis, maar aan lagerwal geraakt. De grap is dat Gone With the Wind een hoofdrol speelt in het leven van Belle. De kartonnen display van Clark Gable die ze, nadat de film niet meer draait, in haar slaapkamer zet, wenst ze elke avond bloedserieus welterusten.”
De ontroerende en aangrijpende theatermonoloog Belle en de verloren Victoria bioscoop roept mooie herinneringen op aan het fenomeen buurtbioscoop. Na afloop van de voorstelling haalt het gezelschap graag herinneringen op met het publiek, speciaal over de Vic.
Niek van Vliet (87) woonde als kind op de Bergweg 115, recht tegenover de Vic. “Daar werden actiefilms gedraaid waar ik nog niet de leeftijd voor had. Cowboyfilms waar ik gek op was. Helaas werd er streng op leeftijd gecontroleerd. Via de hoogste verdieping van de woonhuisingang waar mevrouw van Dogterom (de baas van de bioscoop) woonde, ging ik naar het hok van de operateur. In die projectieruimte zat dan weer een luik waardoor je op de achterste rij van de bioscoop uitkwam. Ik heb daar heel wat films gezien, bijvoorbeeld alle Tarzan films met Johnny Weissmuller. Tijdens de Watersnoodramp (1953) werd er in de foyer van de Vic een kledinginzameling gehouden voor de Zeeuwen. Mijn vader en ik gingen helpen. Ik zie mevrouw van Dogterom nog op een klein krukje zitten. Zij bond de veters van alle schoenen die binnenkwamen aan elkaar. Als er een bonthoedje voorbijkwam of een ander gek kledingstuk, kon mijn vader daar een hele show van maken. Ik heb geweldige herinneringen aan de Vic.”
Het theaterstuk wordt ingeleid door filmrecensent Jos van der Burg.
16 november, 14.00 uur Humanitas Bergwegplantsoen 10, Rotterdam
24 november, 19.30 uur Het Klooster, Ruivenstraat 81, Rotterdam
28 en 30 november, 15.00 uur De Banier, Banierstraat 1, Rotterdam
10 december, 15.00 uur Theater ’t Kapelletje, Van der Sluysstraat 176, Rotterdam
De vertaalde toneelstukken van Ludmilla Bollow zijn uitgegeven bij uitgeverij Vink.