Wijkfilosoof Jan de Bas dook in de levenskunstfilosofie van Louis van Gaal. Het leverde een vermakelijk boek op met 258 uitspraken van de voetbaltrainer, zoals: “Hebben we dezelfde wedstrijd gezien?”
Jan de Bas woont al 26 jaar in Blijdorp en is bij veel mensen bekend van de Filosofiegroep Rotterdam. Hij is in het dagelijks leven niet alleen docent aan de Hogeschool INHOLLAND, maar verzorgt ook cursussen en workshops filosofie. Daarnaast publiceert hij over filosofie en voetbal. In “Ben ik zo slim of jij zo dom?”, een van zijn laatste publicaties, combineert hij beide interesses. Jan zette verschillende uitspraken van de coach Louis van Gaal op een rij en bracht ze onder in vijf filosofische thema’s: zijn, denken, ethiek, de mens en taal.
De Bas is supporter van ADO Den Haag en voetballiefhebber. Om die reden volgde hij het doen en laten van de trainer en zijn soms opmerkelijke uitspraken. “Hij duikt natuurlijk voortdurend op in nabeschouwingen en persconferenties. Er zijn verschillende boeken over de uitspraken van Johan Cruijff, maar ik dacht, ‘hoe zit dat eigenlijk met die Van Gaal?’ Ik ben er ingedoken, heb verschillende biografieën over de man gelezen en tientallen interviews en daar rolde dit boek uit.”
Filosofische vragen
Om misverstanden te voorkomen benadrukt De Bas dat Louis van Gaal géén filosoof is. Wel heeft hij filosofische gedachten. “Een filosoof is iemand die systematisch nadenkt, die wezenlijke vragen stelt en daarop antwoorden geeft en daarbij een methodiek toepast. Dat vind je bij Van Gaal niet, het is eerder een vorm van levensfilosofie.”
Het is kenmerkend voor de trainer dat hij voortdurend het belang van de ratio benadrukt. De Bas: “Een voetballer moet in zijn ogen niet alleen een goede conditie hebben en zijn lichaam trainen, maar hij moet ook kunnen denken. Neem bijvoorbeeld uitspraak nr. 98 over de voetballer Brian Roy: ‘Hij wilde wel lopen voor de ploeg, maar hij kon niet denken voor de ploeg’. Dat ‘denken’ is voor Van Gaal cruciaal.”
Meestal gelijk
Uit de uitspraken blijkt ook dat de trainer erg overtuigd is van zijn gelijk. Zo zei hij ooit stellig: “Het elftal dat met het hoofd speelt wint” (nr. 109). De Bas: “Het absolute wat in die uitspraak zit is typisch Van Gaal. Hij suggereert dat wat hij vindt ook echt zo is. Als je er anders over denkt dan hij, dan zit je per definitie op het spoor van de onwaarheid. Neem ook ‘Hebben we dezelfde wedstrijd gezien?’ (nr. 51). Wat hij daarmee zegt is dat je maar op één manier naar de werkelijkheid kunt kijken, en dat is die van Louis van Gaal.”
Ondanks de stelligheid van Louis is Jan de Bas zich niet enorm gaan ergeren aan de coach. Je moet hem namelijk niet groter maken dan hij is. Echte filosofen, zoals Erasmus, kunnen een enorme invloed op je leven en denken hebben. Van Gaal hoort niet in dat rijtje thuis. De Bas: “Je moet je leven niet door hem laten bepalen. De man is uiteindelijk toch een passant, al zetten diverse uitspraken je wel aan het denken!” Overigens blijkt zelfs Van Gaal in staat tot relativeren. Zo reflecteerde hij ooit tijdens een interview op zijn eigen standpunten met de opmerking: “Ik zou het altijd nuanceren: ik heb meestal gelijk.”
Ben ik zo slim of jij zo dom? De levenskunstfilosofie van Louis van Gaal, Uitgeverij Aspekt, ISBN: 9789464625561, Prijs: € 16.95